Örnekleme Nedir? Örnekleme Yöntemleri Nelerdir?

Örnekleme, istatistiksel çıkarımlar yapmak üzere temsili bir grup seçme sürecidir. Örnekleme ayrıca, test edilecek grubun özelliklerini tahmin etmek ve genel bulgulara ulaşmak için örneklemden çeşitli tekniklerle deney grubu oluşturma işlemidir.

Araştırmacılar tarafından farklı örnekleme yöntemleri kullanılır. Bu sayede eyleme geçirilebilir öngörüler oluşturmak için tüm popülasyonu araştırmaları gerekmez.

Aynı zamanda zaman açısından uygun ve düşük maliyetli bir yöntemdir. Bu nedenle bir araştırma tasarımının temelini oluşturur . 

Örnekleme kavramını derinlemesine işlemeden önce evren ve örneklem kavramlarını da kısaca tanıtalım.

Araştırmada Evren Nedir?

Araştırma sonuçlarının genelleneceği, araştırma için örneklem alınan tüm topluluğa evren denir.

Örneğin 100.000 kişilik grubu ilgilendiren bir problemin araştırılacağını düşünelim. Buradaki 100.000 kişi bizim evrenimizdir.

Örneklem Nedir?

Örneklem, Araştırma evreninden çeşitli örnekleme yöntemiyle seçilmiş evereni temsil eden gruba verilen isimdir.

Örneğin yukarıdaki 100.000 kişilik evrenden belirli bir örnekleme yöntemiyle seçilmiş 500 kişi bizim örneklemimizdir.

Örnekleme ve Örnekleme Arasındaki Fark Nedir?

Evren içerisinden evreni temsil edebilecek birim ya da grup seçme işlemine örnekleme denirken çeşitli yollarla seçilerek oluşturulan evreni temsil yeteneğine sahip daha küçük birimlere örneklem denir.

Örnekleme, evrenden örneklem oluşturma işlemidir.

Örnekleme teknikleri, optimum türetme için bir araştırma anket yazılımında kullanılabilir.

Örneğin, bir ilaç üreticisi, ilacın ülke nüfusu üzerindeki olumsuz yan etkilerini araştırmak isterse, herkesi kapsayan bir araştırma çalışması yapmak neredeyse imkansızdır. Bu durumda, araştırmacı her demografik gruptan bir insan örneğine karar verir ve ardından onları araştırarak ilacın davranışına ilişkin gösterge niteliğinde geri bildirimde bulunur.

Örnekleme Yöntemleri Nelerdir?

Örnekleme yöntemleri iki türdür. Olasılıklı örnekleme ve olasılıksız örnekleme. 

Olasılıklı Örnekleme Nedir? 

Olasılık örneklemesi , bir araştırmacının birkaç kriterden bir seçim belirlediği ve bir popülasyonun üyelerini rastgele seçtiği bir örnekleme tekniğidir. 

Bu seçim parametresi ile tüm üyeler, örneklemin bir parçası olmak için eşit fırsata sahiptir.

Olasılıksız Örnekleme Nedir?

Olasılıksız örnekleme, araştırmacı rasgele araştırma için üye seçer. Bu örnekleme yöntemi, sabit veya önceden tanımlanmış bir seçim süreci değildir. Bu, bir popülasyonun tüm unsurlarının bir örneğe dahil edilmek için eşit fırsatlara sahip olmasını zorlaştırır.

Olasılık Örneklemesi Çeşitleri Nelerdir?

Dört tür olasılık örnekleme tekniği vardır. Basit rastgele örnekleme, küme örnekleme, sistematik örnekleme, Tabakalı rastgele örnekleme.

Basit Rastgele Örnekleme

Zamandan ve kaynaktan tasarruf etmeye yardımcı olan en iyi olasılıklı örnekleme tekniklerinden biri Basit Rastgele Örnekleme yöntemidir. Bir popülasyonun her bir üyesinin sadece tesadüfen rastgele seçildiği güvenilir bir bilgi edinme yöntemidir. Her bireyin bir örneğin parçası olarak seçilme olasılığı aynıdır.

Örneğin, 500 çalışandan oluşan bir organizasyonda, bir ekip oluşturulmak istendiğini düşünelim. Seçilecek olan tüm personelin isminin yazılı olduğu bir fanusun içerisinden karıştırılarak tek tek seçilerek ekibin oluşturulması basit rastgele örneklemeye örnek olarak verilebilir.

Küme Örnekleme

Küme örnekleme , araştırmacıların tüm popülasyonu bir popülasyonu temsil eden bölümlere veya kümelere ayırdığı bir yöntemdir. Kümeler yaş, cinsiyet, konum vb. gibi demografik parametrelere dayalı olarak tanımlanır ve bir örneğe dahil edilir. Bu, anket oluşturucunun geri bildirimden etkili çıkarımlar yapmasını çok kolaylaştırır.

Örneğin, Türkiye’de yaşayan göçmenlerin sayısını değerlendirilmek istenirse, bunu İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Karaman gibi illere göre kümelere ayırabilir. Sonuçlar illere göre düzenleneceği ve içgörülü göç verileri sağlayacağı için bir anket daha etkili olacaktır.

Sistematik Örnekleme 

Araştırmacılar , bir popülasyonun örnek üyelerini düzenli aralıklarla seçmek için sistematik örnekleme yöntemini kullanır. Numune için bir başlangıç ​​noktasının ve düzenli aralıklarla tekrar edilebilecek numune büyüklüğünün seçilmesini gerektirir. 

Bu tür örnekleme yönteminin önceden tanımlanmış bir aralığı vardır ve bu nedenle bu örnekleme tekniği en az zaman alan yöntemdir.

Örneğin, bir araştırmacı 5000 kişilik bir popülasyonda 500 kişilik sistematik bir örneklem toplamayı amaçladığını düşünelim. Evrenin her bir öğesini 1-5000 arasında numaralandırır ve örneklemin bir parçası olmak için her 10’uncu bireyi seçer (Toplam nüfus/ Örnek Boyutu = 5000/500 = 10).

Tabakalı Rastgele Örnekleme

Tabakalı rastgele örnekleme , araştırmacının popülasyonu örtüşmeyen ancak tüm popülasyonu temsil eden daha küçük gruplara böldüğü bir yöntemdir. Örnekleme yapılırken bu gruplar düzenlenebilir ve daha sonra her gruptan ayrı ayrı örnek alınabilir.

Örneğin, farklı yıllık gelir gruplarına ait kişilerin özelliklerini analiz etmek isteyen bir araştırmacı, yıllık aile gelirine göre katmanlar (gruplar) oluşturacaktır. Örneğin – 2500 TL’den az, 2500-5000 TL arası, 5000 ila 10000 Tl, 10000-20000 TL , vb.

Bunu yaparak, araştırmacı farklı gelir gruplarına ait kişilerin özelliklerini sonuca varır. Pazarlamacılar, verimli sonuçlar verecek bir yol haritası oluşturmak için hangi gelir gruplarını hedefleyeceklerini ve hangilerini ortadan kaldıracaklarını analiz edebilirler.

Olasılık Örneklemesinin Avantajları Nelerdir?

Olasılık örneklemesinin avantajları:

• Örnek Yanlılığının Az Oluşu: Olasılık örnekleme yöntemini kullanarak, bir popülasyondan türetilen örnekte önyargı ihmal edilebilir veya yok olabilir. Örneklemin seçimi esas olarak araştırmacının anlayışını ve çıkarımını gösterir. Olasılık örneklemesi , örnek popülasyonu uygun şekilde temsil ettiği için daha yüksek kalitede veri toplanmasına yol açar .
• Örneklem Genişliği: Nüfus çok geniş ve çeşitli olduğunda, verilerin tek bir demografiye doğru eğilmemesi için yeterli temsile sahip olmak esastır . 
• Doğru Örnekleme oluşturulma kolaylığı: Olasılık örneklemesi, araştırmacıların doğru bir örnekleme planlamasına ve oluşturmasına yardımcı olur. 

Olasılıksız Örnekleme Çeşitleri Nelerdir?

Kolayda örnekleme, Amaçsal/Yargısal Örnekleme, Kartopu örneklemesi, Kota örneklemesi olmak üzere dört çeşit olasılıksız örnekleme çeşidi vardır.

Kolayda Örnekleme 

Kolayda örnekleme, bir alışveriş merkezindeki müşterilerle veya yoğun bir caddede yoldan geçenlerle anket yapmak gibi konulara katılımcı erişimi kolaylığı sağlar. Araştırmacının kolayca gerçekleştirmesi ve katılımcılarla temasa geçmesi nedeniyle genellikle kolayda örnekleme olarak adlandırılır . 

Araştırmacıların, örnek öğeleri seçme konusunda neredeyse hiçbir yetkisi yoktur ve bu, temsiliyete değil, tamamen yakınlığa dayalı olarak yapılır. Olasılıksız örnekleme yöntemi, geri bildirim toplamada zaman ve maliyet sınırlamaları olduğunda kullanılır. Araştırmanın ilk aşamaları gibi kaynak sınırlamalarının olduğu durumlarda kolayda örnekleme kullanılır.
Örneğin, yeni bir iş yeri açanlar ya da yeni bir ürün tanıtımını yapmak isteyeneler broşürlerini dağıtmak veya bir amacın tanıtımını yapmak için bir alışveriş merkezinde kolay örnekleme yapar. Bunu alışveriş merkezi girişinde durarak ve rastgele broşürler dağıtarak yaparlar.

Amaçsal/Yargısal Örnekleme:

Amaçsal/yargısal örneklemeler, araştırmacının takdirine bağlı olarak oluşturulur. Araştırmacılar, hedef kitlenin anlayışı ile birlikte tamamen çalışmanın amacını dikkate alır. 

Örneğin, araştırmacılar yüksek lisans eğitimi almakla ilgilenen insanların düşünce sürecini anlamak istediklerinde. Seçim kriterleri şu şekilde olacaktır: Fen alanında yüksek lisans yapmakla ilgileniyor musunuz? Hayır yanıtı verenler örnekleme dahil edilmeyecektir.

Kartopu Örneklemesi

 Kartopu örneklemesi , katılımcıların izlenmesinin zor olduğu durumlarda araştırmacıların başvurduğu bir örnekleme yöntemidir. 

Örneğin, evsiz insanları veya yasa dışı göçmenleri araştırmak son derece zor olacaktır. Bu gibi durumlarda, araştırmacılar, kartopu teorisini kullanarak, görüşme yapmak ve sonuçlar elde etmek için birkaç kategoriyi izleyebilirler. 

Araştırmacılar ayrıca bu örnekleme yöntemini, örneğin HIV Aids hakkında bilgi toplamak için yapılan anketler gibi, konunun oldukça hassas olduğu ve açıkça tartışılmadığı durumlarda da uygularlar. Pek çok mağdur sorulara kolayca cevap vermeyecektir. Yine de araştırmacılar, mağdurlarla temasa geçmek ve bilgi toplamak için tanıdıkları kişilerle veya konuyla ilişkili gönüllülerle iletişim kurabilir.

Kota Örneklemesi

Kota örneklemesi , üyelerin seçimi öncesi bir dizi standardına göre gerçekleştirilir. Bu durumda, belirli niteliklere dayalı bir örneklem oluşturulduğundan, oluşturulan örneklem, toplam popülasyonda bulunan aynı niteliklere sahip olacaktır. Örnek toplamanın hızlı bir yöntemidir.

Olasılıksız Örneklemenin Avantajları Nelerdir?

Olasılıksız örnekleme aşağıdakiler için kullanılır:

• Bir hipotez oluşturun: Araştırmacılar, önceden hiçbir bilgi mevcut olmadığında bir varsayım oluşturmak için olasılıksız örnekleme yöntemini kullanır. Bu yöntem, verilerin anında geri döndürülmesine yardımcı olur ve daha fazla araştırma için bir temel oluşturur.
• Keşfedici araştırma: Araştırmacılar, nitel araştırma, pilot çalışmalar veya keşif araştırmaları yürütürken bu örnekleme tekniğini yaygın olarak kullanırlar .
• Bütçe ve zaman kısıtlamaları: Bütçe ve zaman kısıtlamalarının olduğu ve bazı ön verilerin toplanması gerektiği durumlarda olasılıksız örnekleme yöntemi uygundur. 

Hangi Örnekleme Kullanılacağına Nasıl Karar Verilir?

Herhangi bir araştırmada, çalışmanızın hedeflerini karşılamak için doğru bir örnekleme yöntemi seçmek önemlidir. Örneklemenizin etkinliği çeşitli faktörlere bağlıdır. 

• Araştırma hedeflerini not edin. Genellikle, maliyet, kesinlik veya doğruluğun bir kombinasyonu olmalıdır.
• Potansiyel olarak araştırma hedeflerine ulaşabilecek etkili örnekleme tekniklerini belirleyin.
• Bu yöntemlerin her birini test edin ve amacınıza ulaşmanıza yardımcı olup olmadıklarını inceleyin.
• Araştırma için en uygun yöntemi seçin.

Olasılıklı Örnekleme ve Olasılıksız Örnekleme Yöntemleri Arasındaki Farklar Nelerdir?

Yukarıda farklı türde örnekleme yöntemlerine ve bunların alt türlerine baktık. Bununla birlikte, tüm tartışmayı özetlemek için, olasılıklı örnekleme yöntemleri ile olasılıklı olmayan örnekleme yöntemleri arasındaki önemli farklar aşağıdaki gibidir:

	Olasılık Örnekleme Yöntemleri	Olasılıksız Örnekleme Yöntemleri
Tanım	Olasılık Örneklemesi, olasılık teorisine dayalı bir yöntem kullanılarak daha büyük bir popülasyondan örneklerin seçildiği bir örnekleme tekniğidir.	Olasılıksız örnekleme, araştırmacının rastgele seçimden ziyade araştırmacının öznel yargısına dayalı olarak örnekleri seçtiği bir örnekleme tekniğidir.
Alternatif Olarak Bilinen	Rastgele örnekleme yöntemi.	Rastgele olmayan örnekleme yöntemi
Nüfus seçimi	Popülasyon rastgele seçilir.	Popülasyon keyfi olarak seçilir.
Doğa	Araştırma kesindir.	Araştırma keşif amaçlıdır.
Örnek	Örnekleme karar vermenin bir yöntemi olduğundan, nüfus demografisi kesin olarak temsil edilir.	Örnekleme yöntemi keyfi olduğundan, nüfus demografisi temsili neredeyse her zaman çarpıktır.
Geçen süre	Araştırma tasarımı, pazar araştırması çalışması başlamadan önce seçim parametrelerini tanımladığı için yürütülmesi daha uzun sürer.	Bu tür örnekleme yöntemi, ne örnek ne de örneğin seçim kriterleri tanımsız olduğundan hızlıdır.
Sonuçlar	Bu tür örnekleme tamamen tarafsızdır ve bu nedenle sonuçlar da tarafsız ve kesindir.	Bu tür örnekleme tamamen taraflıdır ve bu nedenle sonuçlar da taraflıdır, bu da araştırmayı spekülatif hale getirir.
Hipotez	Olasılık örneklemesinde, çalışmaya başlamadan önce altında yatan bir hipotez vardır ve bu yöntemin amacı hipotezi kanıtlamaktır.	Olasılıksız örneklemede, araştırma çalışması yapıldıktan sonra hipotez türetilir.