Gama ışını teleskobu, uzaydaki gama ışın parçacıklarının gözlenmesine yarayan alettir. Gama ışını 1910’da Henry Bragg tarafından keşfedildi.
Gama ışını herhangi bir molekülü kolayca yok edebilir, ancak neyse ki atmosfere nüfuz edemezler. Bu nedenle, gama ışınları genellikle uzaydan algılanır.
Ultra yüksek enerjili gama kuantaya gelince, bunlar uzay nesnelerinin güçlü elektromanyetik alanları tarafından hızlandırılan yüklü parçacıkların çarpışmasında doğarlar (bu durumda, gama kuantası atomların çekirdeklerini yok eder ve neredeyse her zaman hızında hareket eden parçacıklar dizisi oluşturur). Bu parçacıklar yavaşladığında, gama teleskoplarını kullanan gökbilimciler tarafından gözlemlenen ışık yaymaya başlar.
Gama ışınlarının en yoğun kaynağı, maddenin sert radyasyona dönüşümünün meydana geldiği, parçacıklar ve antiparçacıklar arasındaki etkileşim sürecidir.
Bu gerçek, gökbilimcilere, bir gün dünyamızın bedenleri ile anti-dünyanın bedenlerinin sadece antimaddeden oluşan etkileşimine tanık olacaklarına dair umut veriyor.
Uzayda Gama Işını Nerelerde Gözlemlenir?
Uzaydaki gama radyasyonu gözlemlerine gelince, şu anda astrofizikçiler galaktik diskte saçılmış gama radyasyonu (ve Galaksinin merkezine doğru yükseltilir), bireysel kaynaklardan (Boğa’daki Yengeç Bulutsusu, Hercules X) gama radyasyonu tespit ettiler. -1, Geminga vb.) ve güneş patlamaları sırasında Güneş’in aktif bölgelerinden yayılan gama radyasyonu.
Bugüne kadarki en güçlü gama ışını teleskobu, Namibya’da bulunan ve 12 metre çapında 4 parabolik çanaktan (her birine 60 cm çapında 382 dairesel ayna sabitlenmiştir) oluşan HESS (Yüksek Enerjili Stereoskopik Sistem) teleskobudur. 250 metrelik bir alan üzerine kurulu… Bu teleskop 2002 yılından beri aktif olarak çalışmaktadır.
Gama ışınlarını kaydetmek için tasarlanmış bir teleskop Dünya yüzeyinde nasıl bulunabilir? Sonuçta, bu durumda Dünya atmosferinin bizi gama radyasyonundan koruyan ciddi bir engel olduğu daha önce belirtilmişti. Bu soruyu cevaplamak için gama ışını teleskobunun ana prensibini anlamak gerekir.
Gama Işını Teleskobu Nasıl Çalışır?
Daha önce belirtildiği gibi, bir gama ışını atmosfere girdiğinde ve atomlardan birinin çekirdeğiyle çarpıştığında onu yok eder, hızı havadaki ışık hızını aşan bütün bir parçacık çığı üretir. Bu nedenle, bu parçacıklar, teleskop tarafından tam olarak kaydedilen bremsstrahlung radyasyonu yaymaya başlar (teleskop, 382 ayna ve yüksek hızlı bir kamera kullanarak Cherenkov radyasyonu adı verilen kısa görünür ışık parlamalarını kaydeder).
Dolayısıyla atmosferin karışmadığını, daha ziyade teleskobun etkin çalışması için gerekli olduğunu söyleyebiliriz. Astrofizikçilerin kozmik gama radyasyonunu HESS teleskobuyla kaydetmedeki ana başarısı, süpernova kalıntılarının kozmik ışınların kaynakları olduğu varsayımının doğrulanmasıydı.
Bu, teleskop tarafından tam olarak kaydedilir (teleskop, 382 ayna ve yüksek hızlı bir kamera kullanarak Cherenkov radyasyonu adı verilen kısa görünür ışık parlamalarını kaydeder).
Kullanılan diğer gama ışını teleskopları arasında, bu sefer sert X ışınlarından yumuşak gama ışımasına (15 keV ila 15 keV) kadar bir aralıkta çalışan ENTEGRAL yörünge gama ışını gözlemevi (Uluslararası Gama Işını Astrofizik Laboratuvarı) ayrıca belirtilmelidir. 10 MeV).
Başka bir teleskop, gökbilimcilerin galaksilerin, pulsarların ve karanlık maddenin aktif çekirdeklerinde meydana gelen süreçleri dikkatlice incelemeyi amaçladığı 2008 yılında yörüngeye fırlatılan Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu‘dur.