Motor Dersi Notları : Ehliyet Sınavına Hazırlık İçin Yeni Müfredat

Ehliyet sınavına hazırlananlar ve araç kullananların mutlaka bilmesi gereken motor dersi notlarını sizler için derledik.

Ehliyet sınavına girecek olanlar 50 sorudan 9 adet motor sorusunun çıkacağını dikkate alarak yazımıza göz attıktan sonra dilerlerse online ehliyet sınavlarımıza katılarak bilgilerini pekiştirebilirler.

Ders notuna göz attıktan sonra ehliyet sınav soruları sayfamızdan online ehliyet denemeleri, çıkmış ehliyet soruları ve çıkabilecek ehliyet deneme sorularını çözerek ehliyet sınavına daha da hazır hale gelebilirsiniz.

Motor Nedir?

Motor, yakıttan elde ettiği ısı enerjisini hareket (mekanik) enerjiye çeviren makinelerdir. Motorlar ;yakıtın yanma
yerlerine, zamanlarına, kullanılan yakıtın cinsine, yağlama ve soğutma sistemlerine göre sınıflandırılırlar.

Motor Çeşitleri Nelerdir?

Çalışma zamanlarına göre , yakıtın yanma yerlerine göre, ateşleme türüne göre ve
Soğutma sistemlerine göre motoru 4 başlık altında inceleyebiliriz.

Çalışma zamanlarına göre motor çeşitleri nelerdir?

1. İki zamanlı Motorlar: Pistonun iki hareketinde bir iş yapan motorlardır.
2. Dört zamanlı Motorlar: Pistonun dört hareketinde bir iş yapan yapan motorlardır.

Yakıtın yanma yerlerine göre motor çeşitleri nelerdir?

1. İçten yanmalı
2. Dıştan yanmalı Motorlar olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Ateşleme Türüne göre motor çeşitleri nelerdir?

Ateşleme türüne göre, motorlar iki şekilde sınıflandırılır:

1. Buji ateşlemeli motor: Buji ateşlemeli motorda, üst kapağa takılan bujiler vardır. Buji, yakıtın sıkıştırılma zamanından sonra kıvılcım ile yanma için hava yakıt karışımını ateşler. Benzinli motorlar kıvılcım ateşlemeli motordur.
2. Sıkıştırma ateşleme motoru: Sıkıştırma ateşleme motorunda silindir kapağında buji yoktur. Yakıt, basınçlı havanın sıcaklığı ile ateşlenir. Dizel motorlar sıkıştırma ateşlemeli motorlardır.

Yakıt cinslerine göre motor çeşitleri nelerdir?

BENZİNLİ-DİZEL-LPG olarak üçe ayrılır.

Soğutma sistemlerine göre motor çeşitleri nelerdir?

Su soğutmalı ve hava soğutmalı motorlar olmak üzere iki çeşit soğutma türü bulunur.

Dört Zamanlı Benzinli Motorlarda Zamanlar Hangi Sıra ile Gerçekleşir?

EMME ZAMANI-SIKIŞTIRMA ZAMANI-ATEŞLEME (İŞ) ZAMANI-EGZOZ ZAMANI

• Emme Zamanı: Yakıt-hava karışımının silindire alındığı zamandır. Piston Ü.Ö.N. dan A.Ö.N. ya hareket ederken emme subabı açılır ve silindir içerisine benzin hava karışımı dolar. Piston A. Ö. N. ya indiğinde emme zamanı biter.
• Sıkıştırma Zamanı: Silindire alınan havanın sıkıştırıldığı zamandır. Pistonun Ü.Ö.N’ ya doğru hareket ederken her iki subap kapalıdır ve benzin hava karışımı sıkıştırılmaya başlar. Piston Ü.Ö.N. ya geldiğinde Sıkıştırma işlemi biter.
• Ateşleme (İş) Zamanı: Sıkıştırılan yakıt-hava karışımının buji kıvılcımı yardımıyla yakıldığı zamandır. Sıkıştırma sonunda sıcaklığı ve basıncı artmış olan karışım, buji kıvılcımıyla ateşlenir ve yanma başlar. Yanma sonunda piston hızla aşağıya itilir ve krank mili döndürülür. Piston A.Ö.N ya indiğinde iş zamanı biter

• Egzoz Zamanı: Silindir içinde kalan artık gazların dışarıya atıldığı zamandır. Piston Ü.Ö N. ‘ya çıkarken egzoz subabı açılır ve yanmış gazlar egzozdan dışarı atılır. Bu işlem piston Ü.Ö.N.ya gelene kadar devam der. Bu dört zaman, düzenli olarak aynı şekilde devam eder ve çalışmasını sürdürür. Krank mili dört zamanın sonunda iki tam tur dönmüş olur.
  
  

Motorda Alt ve Üst Ölü Nokta Ne Demektir?

Motorun çalışma prensibini incelerken alt ölü nokta ve üst ölü nokta kavramlarıyla karşılaşırız.

A.Ö.N. (Alt Ölü Nokta):

Pistonun silindir içerisinde inebileceği en alt noktaya verilen isimdir.

Ü.Ö.N. (Üst Ölü Nokta):

Pistonun silindir içerisinde çıkabileceği en üst noktaya verilen isimdir.

Dizel ve Benzinli Motorların Zamanlarına Göre Karşılaştırması

Motorun Parçaları ve Tanımları

1. Silindir bloğu: İçinde silindirlerin bulunduğu ve motor parçalarını üzerinde taşıyan ana parçadır.
2. Silindir kapağı: Silindir bloğu üzerini kapatan ve yanma odalarını meydana getiren kapaktır.
3. Karter: Motor yağına depoluk görevi gören, silindir bloğunun altındaki parçadır.
4. Supap kapağı: Motor üzerindeki supap (külbütör) mekanizmasını toz, kir gibi dış etkilerden korur.
5. Radyatör: Soğutma suyunun bulunduğu depodur.
6. Karbüratör: Benzin-hava karışımını sağlayan parça.
7. Hava Filtresi: Silindirlere giren havayı temizler.
8. Manifoldlar (emme-egzoz): Hava yakıt karışımını silindirlere, yanmış gazları dışarıya taşıyan borulardır.
9. Yağ Filtresi: Motor yağı içindeki yabancı maddeleri temizler.
10. Endüksiyon bobini (Ateşleme): Aküden gelen akımı 15.000-25.000 volta yükselten parçadır.
11. Buji: Benzin-hava karışımını ateşleyen parçadır.
12. Konjektör (regülatör): Voltaj düzenleyicisidir. Şarj dinamosunun ürettiği elektriği doğru akıma çeviren ve 12 volt değerinde düzenleyen parçadır.
13. Distribütör: Benzinli motorlarda ateşleme sırasına göre bujilere elektrik enerjisi gönderen parçadır.
14. Marş motoru: Motora ilk hareket veren parçadır. Elektrik enerjisini hareket enerjisine çevirir.
15. Alternatör (şarj dinamosu): Araç için gerekli elektrik enerjisini üreten parçadır. Hareket enerjisini elektrik
16. enerjisine çevirir.Enjektör: Dizel motorlarda yakıtı püskürten parçadır.
17. Krank mili: Pistonların bağlı olduğu, motorun çalışması sonucu elde edilen hareketin ve gücün motordan aktarılmasına yarayan mildir.
18. Piston: Silindir içerisinde hareket eden ve hareketi krank miline iletmesine yardımcı olan parçadır.
19. Piston (biyel) kolu: Pistonun doğrusal hareketini krank miline ileten parçadır.
20. Yağ pompası: Karterdeki yağı basınçla hareketli parçalara gönderir.
21. Yakıt pompası (benzin otomatiği): Yakıtı basınçla karbüratöre gönderen parça.
22. Su pompası (devirdaim): Suyun silindir içindeki kanallarda dolaşmasını sağlar.
23. Enjektör pompası: Dizel motorlarda yakıtı basınçla enjektörlere gönderen parçadır.
24. Enjektör: Yakıtı toz halinde (pülverize) silindire gönderen parça.
25. Kam (eksantrik) mili: Krank milinden aldığı hareketle bazı motor sistemlerinin çalışmasını sağlayan parçadır.
26. Supaplar: Yakıtın silindirlere alınmasını (emme), egzoz gazlarının silindirden atılmasını sağlayan parçadır (egzoz).
27. Besleme Pompası: Dizel motorlarda mazotu enjektör pompasına ileten parçadır.

Ateşleme Sistemi ile İlgili Bilinmesi Gerekenler

• Ateşleme sisteminin görevi silindirdeki yakıt-hava karışımını ateşlemek.
• Kontak anahtarı ateşleme durumunda açık bırakılırsa platin ve endüksiyon bobini yanabilir.
• Silindir içinde sıkıştırılmış olan yakıt-hava karışımını elektrik kıvılcımı ile ateşleyen parça buji dir.
• Motorun çalışması sarsıntılı ise buji kablolarından biri çıkmış olabilir.

• Distribütörün parçaları: tevzi makarası-platin-meksefedir.
• Kullanma kılavuzuna göre belirli km de bir buji ve platin değiştirilir.
• Platin meme yaparsa zımpara ile temizlenir.
• Platin meme yaparsa meksefe arızalıdır.( otomobillerde, buji uçlarındaki yüksek gerilim atlamasının elektron alışverişi yanında kaynaklanma (meme oluşumu) yapmaması için kullanılır ve atlama davranışını “ani” değil, “dengelenme” şekline sokarlar. bu amaçla kullanılan kondansatörlere meksefe adı verilir.)

Yakıt Sistemi ile İlgili Bilinmesi Gerekenler

• Araçta yakıt ikmali yapılırken motor stop edilir.
• Katalitik konvektör kurşunsuz benzinli araçlarda kullanılır. Amacı egzoz gaz emisyonlarını azaltmaktır.
• Yakıt pompası depoyla karbüratör arasındadır.
• Hava filtresi basınçlı hava ile temizlenir.
• Hava filtresi tıkalı ise zengin karışım olur. Egsoz dumanı siyah çıkar.
• Soğuk motoru kolay çalıştırmak için zengin karışımı hazırlayan tertibat jikledir.

• Jikle çekili unutulursa zengin karışım olur. Egsoz dumanı siyah olur, motor boğulabilir.
• Boğulmuş motoru çalıştırmak için gaz pedalına sonuna kadar basılıp bir süre sonra marş yapılır.
• Motor ısınınca sıkça stop ediyor ise karbüratör ayarına bakılır.
• LPG li araçların kapalı otoparklara kabul edilmesi yasaktır.
• Ani duruş ve kalkışlardan kaçınmak yakıt tasarrufu sağlar.
  

Araçlarda Kış Hazırlığı Nasıl Yapılır?

Akü kontrolü ,Lastikler, Silecek lastikleri ve Antifriz kontrolü yapılır.

Dizel Motorlar ile ilgili Bilinmesi Gerekenler

1-Dizel motorlu araçlarda marşa basmadan önce göstergelerden kızdırma(ısınma)bujisi lambasının sönmesi beklenmelidir. Kızdırma bujisi arızalanırsa araç geç çalışır.
2-Dizel motorlarda motorin kullanılır.
3-Dizel motorların egzozundan siyah duman çıkıyorsa yakıt enjeksiyon pompası arızalıdır.
4-Enjeksiyon pompası mazotu silindire yüksek basınçla gönderir.
5-Dizel motorlu araç çalışmıyorsa yakıt sisteminde hava olabilir. Yakıt boruları sökülürse(tamir için)yakıt sisteminde hava yapar.

Marş Sistemi ile ilgili Bilinmesi Gerekenler

1. Marş dişlisi volana hareketini iletir.
2. Motor çalışırken marş yaparsak marş dişlisi zarar görür. Marş yapıldığında yağ ve şarj göstergesinin sönmesi gerekir.
3. Kontak anahtarı çevrildiğinde tık diye ses geliyorsa veya marş motoru görevini yapmıyorsa sebebi şunlardır: Kutup başları gevşek ya da oksitlenmiştir. Akümülatör boştur.
4. Marş motoru görevini yapıyor(korna da çalıyor)ise ancak motor çalışmıyorsa sebebi şunlardır: Ateşleme sistemi arızalıdır. Yakıt sistemi arızalıdır.

Yağlama Sistemi ile ilgili Bilinmesi Gerekenler

1-Yağ lambası basınç göstermiyorsa motor hemen stop edilir.
2-Kullanma kılavuzuna göre belirli km de bir yağ ve yağ filtresi değiştirilir.
3-Motor yağı günlük kontrol edilir.
4-Motorun yağı kontrol etmek için yağın kartere inmesi için 4-6 dk beklenir ve araç düz bir zeminde tutulmalıdır.
5-Yağ,yağ çubuğunun iki çizgisi arasında olmalı
6-Motora yağ, subap muhafaza kapağının üzerindeki kapaktan( külbütör) konulur. aracın düz zeminde olmasına dikkat edilir.

7-Motor,yağ yakarsa egzoz dumanı mavi çıkar.
8-Silindirler aşındıysa motor yağ yakar.
9-Yağ değiştirileceği zaman motor sıcak olmalıdır.
10-Karterdeki yağı motorun parçalarına gönderen yağ pompasıdır.
11-Silindir kapak contası arızalandığında motor yağında su, soğutma suyunda yağ gözlenir.
12-Motor yağ seviyesi normalin çok altında ise ve motor çalıştırılmaya devam edilirse Motor aşırı ısınır ve zarar görür.

Soğutma Sistemi ile ilgili Bilinmesi Gerekenler

1-Soğutma suyu günlük olarak kontrol edilmelidir.
2-Termostat silindir kapağının çıkışındadır.
arabanın motorunda soğutma sistemi parçası olarak termostat, silindir kapağı su çıkışında bulunur.
3-Motorda termostat yok ise geç ısınır,aşınmalar artar.
4-V kayışı gerginliği parmakla basıldığında 1,5 cm esnek olmalıdır.
5-Hararet yapan bir aracın radyatör kapağı havası alınır ve açılır.

6-Hararet yapan bir araç stop edilmez rölantide çalıştırılır.
7-Hararet yapan motora ,araç rölantide çalışırken ılık ve saf su yavaş yavaş peteklerin üzerine kadar konulur.
8-Radyatördeki suyun donmaması için antifriz konulur.
9-Soğutma sisteminde su, hava, antifrizli su kullanılır.

Şarj Sistemi ile ilgili Bilinmesi Gerekenler

1-V kayışı çok sıkıysa alternatörün yatakları aşınır.
2-Alternatörlü araçlarda elektrik kaynağı yapılacağı zaman kutup başları çıkartılır.
3-Dijital göstergeli araçlarda akü takviyesi yapılmaz.
4-Akü takviyesinde artı artıya eksi eksiye bağlanır.

5-Regülatör(konjektör)arızalı ise, akü su eksiltir ve ampuller sık sık patlar.
6-Akünün kutup başları araca ters bağlanırsa Alternatör diyotları yanar.
7-Alternatör:Hareket enerjisini elektrik enerjisine çevirir

Akü bakımı nasıl yapılır?

a-plakaların 1cm üzerine kadar saf su ilave edilir.
b-Kutup başları gevşek olmamalı ve oksitlenme varsa sıcak su veya sodalı su dökerek oksitlenme giderilmelidir.
c-Akünün araç üzerinden sökülmesi sırasında önce Eksi kutba bağlı kablo sökülmelidir.

Aydınlatma Sistemi ile ilgili Bilinmesi Gerekenler

1-Sigorta attığı zaman aynı amper sigorta ile değiştirilir.
2-Farlarda arıza giderildikten sonra ve far değişimlerinde far ayarı yapılmalıdır.
3-Uzun farlar yanıyırsa, gösterge tablosunda mavi ışık yanar,
4-Kısa farlar yandığında yeşil ışık yanar.

Debriyaj Sistemi ile ilgili Bilinmesi Gerekenler

1-Debriyaj pedalının üstünde sürekli ayağımızı basılı tutarsak, debriyaj balatası ve bilyası aşınır.
2-Vites kutusu ve diferansiyele dişli yağı konur.
3-Debriyajdan ani ve sert olarak ayağınızı çekerseniz balata aşınır.
4-Difrensiyalin ana parçası mahruti ve ayna dişlisidir.

5-Vites kutusu bakımı yapılırken yağı kontrol edilir.
6-Vites değiştirilirken debriyaj pedalına basılır.
7-Vites değiştirilirken debriyaj pedalı yavaşça bırakılırken kavrama gerçekleşir.
8-Debriyaj kaçırıyorsa debriyaj balatası aşınmıştır.

Fren Sistemi ile ilgili Bilinmesi Gerekenler

1-ABS Fren sisteminin faydası direksiyon hakimiyetini sağlamaktır.
2-Fren sisteminde fren ayarı yapılır.
3-Traktörün fren mandalları düz yolda kilitlenir.
4-Ayak freninin diğer ismi servis frenidir.
5-Havalı frenlerde kompresör dolmadıkça araç hareket ettirilmemelidir.

6-Frene basıldığında ön ve arka tekerleklerin birlikte durması gerekir.
7-Hidrolik yağının bakımı günlük yapılmalıdır.
8-Westinghauslu araçlarda motor stop edilirse fren tutmaz.
9-Havalı tip frenlerde kompresör dolmuyorsa rekorlarda kaçak vardır.
10-Vakum hortumu çıktığında fren pedalı sertleşir.

Yeni Araçlarda İlk Bakım (Rodaj) Nasıl Yapılır?

Yeni aracınız ile ani kalkış, ani duruş, kullanma kılavuzundaki belirtilen hızların dışında kullanma ve aynı viteste uzun süre kullanmak aracınıza zarar verebilir.

1000-1500 km de ilk bakımlarının yapılmasını sağlamak gerekir.

Güvenli Sürüş Tavsiyeleri

KOLTUK BAŞLIKLARI

• Başlıklara kafanızı dayayarak araç sürülmez.
• Başlık ayarları yapılır
• Herhangi bir çarpışmada kafanın geriye doğru hareketini önler. Boyun ve Omurilik sakatlanmalarını önler.

–

HAVA YASTIĞI(AİRBAG)

-Hava yastıkları saniyenin yirmide biri kadar zaman diliminde yaklaşık 300 km süratle şişer.
-Boyları 1.63 cm daha kısa olan insanların ön yolcu koltuğuna otururken altlarına minder koyarak yükselmeleri gerekir.

-Hava yastığı ile vücudumuz arasında hiçbir nesne olmamalı
-Boyu uzun insanların koltuğa kayarak uyumaları boyunlarının kırılmasına sebep olabilir.
-Çocuklar asla ön koltuğa oturamaz.

EMNİYET KEMERİ

-50 km/saat hızda meydana gelen çarpmada ağırlığımız yaklaşık 40 misli artar. Örneğin 70 kiloluk bir insanın ağırlığı 2 ton 800 kg çıkacaktır. Böyle bir şoku emniyet kemersiz atlatmanız mümkün değildir.

Ehliyet sınavına dair tüm detayları bir arada bulunduran ehliyet sınavı ders notları yazımıza da mutlaka göz atmanızı tavsiye ederiz.